Τι ισχύει για τις «αφορολόγητες» γονικές παροχές και δωρεές. Άρθρο του Γ. Κ. Αράπογλου
Στις 2-10-2021
δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α΄181) ο ν. 4839/2021, ο
οποίος στο άρθρο 56 προβλέπει τη θέσπιση αφορολόγητου
ποσού δωρεών και γονικών παροχών περιουσιακών στοιχείων, χρηματικών
ποσών, ύψους 800.000€. Το
αφορολόγητο αυτό όριο ισχύει για γονικές παροχές ή δωρεές ανά γονέα προς
συγγενείς Α΄ κατηγορίας (δηλαδή γονική παροχή ή δωρεά ανά γονέα προς
τέκνα, εγγονούς, συζύγους, γονείς και πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο
συμβίωσης). Είναι σημαντικό να
αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι το μέτρο αυτό
ισχύει ανά γονέα προς τέκνο, κάτι που σημαίνει ότι οι δύο γονείς θα μπορούν να
μεταβιβάζουν εν ζωή προς κάθε τέκνο αφορολόγητες παροχές για περιουσία
συνολικής αξίας έως και 1.600.000 ευρώ. Αντίστοιχα
και οι γιαγιάδες και οι παππούδες θα μπορούν να μεταβιβάσουν εν ζωή προς κάθε
εγγονό αφορολόγητες παροχές για περιουσία συνολικής αξίας ακόμη και έως και 4 x
800.000 = 3.200.000 ευρώ. Το αφορολόγητο αυτό
όριο αφορά τόσο την κινητή όσο και την ακίνητη περιουσία. Ενδεικτικά αφορά
ακίνητα, χρήματα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, μετοχές επιχειρήσεων, ομόλογα και άλλα
χρηματοοικονομικά προϊόντα, με πλήρη κάλυψη του "πόθεν έσχες" και των
τεκμηρίων διαβίωσης της Εφορίας.
Σημαντικό είναι να
αναφέρουμε εδώ ότι στο αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ δεν συνυπολογίζονται γονικές
παροχές και δωρεές που έλαβαν χώρα πριν την 1η-10-2021. Γίνεται
αντιληπτό ότι δεν έχει προηγούμενο αυτό το καθεστώς αφού διαχρονικά δεν έχει
ψηφιστεί όμοια νομοθετική ρύθμιση σχετικά με τη φορολόγηση των δωρεών και των
γονικών παροχών, με εξαίρεση το νόμο Αλογοσκούφη με τον οποίο ο φορολογικός
συντελεστής είχε μειωθεί στο 1% ανεξαρτήτως ποσού.
Τι ίσχυε πριν την
1-10-2021
Πριν την ισχύ του
ν. 4839/2021, ίσχυε αφορολόγητο όριο στις γονικές παροχές ακινήτων μέχρι του
ποσού των 150.000 ευρώ.
Για γονική παροχή
από 150.000
ευρώ μέχρι τις 300.000 ευρώ προβλεπόταν φόρος
της τάξεως του 1%.
Για γονική παροχή
από 300.000
ευρώ μέχρι τις 600.000 ευρώ προβλεπόταν φόρος
της τάξεως του 5%.
Για γονική παροχή
από 600.000
ευρώ και πάνω προβλεπόταν
φόρος της τάξεως του 10%.
Επιπλέον για δωρεά
χρημάτων από
γονέα προς τέκνο ή λοιπούς συγγενείς της πρώτης κατηγορίας ίσχυε
αυτοτελής φορολόγηση από το πρώτο ευρώ με συντελεστή φορολόγησης 10%.
Παραδείγματα
1. Για
γονική παροχή ακινήτου που έλαβε χώρα πριν την 1η-10-2021, από γονέα σε τέκνο,
ύψους 200.000
ευρώ, η γονική παροχή επιβαρυνόταν
με φόρο που
έπρεπε να αποδοθεί στο κράτος, ύψους 500
ευρώ
ενώ για την ίδια γονική παροχή που θα γίνει σήμερα, ο γονεοπάροχος απαλλάσσεται
από την καταβολή φόρου προς το κράτος.
2. Για
δωρεά ακινήτου που έλαβε χώρα πριν την 1η-10-2021, από την γιαγιά προς τον
εγγονό της, ύψους 400.000
ευρώ, η δωρεά επιβαρυνόταν με φόρο που
έπρεπε να αποδοθεί στο κράτος, ύψους 6.500
ευρώ
ενώ για την ίδια γονική παροχή που θα γίνει σήμερα, η δωρεά αυτή απαλλάσσεται
από την επιβάρυνση της με φόρο προς το κράτος.
3. Για
δωρεά χρημάτων που έλαβε χώρα πριν την 1η-10-2021, από γονέα σε τέκνο, ύψους 100.000
ευρώ, η δωρεά επιβαρυνόταν με φόρο που
έπρεπε να αποδοθεί στο κράτος, ύψους 10.000
ευρώ,
ενώ για την ίδια δωρεά που θα γίνει σήμερα, ο δωρεοδότης απαλλάσσεται από την
καταβολή φόρου προς το κράτος.
Σημαντικοί
παράμετροι που θα πρέπει να αξιολογήσουν οι ιδιοκτήτες
Οι ιδιοκτήτες που θα
επιλέξουν να προβούν σε γονική παροχή ή δωρεά προς
τα πιο πάνω πρόσωπα της Α΄ κατηγορίας (γονείς,
παιδιά, παππούδες, εγγόνια, συζύγους και πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο
συμβίωσης) θα
πρέπει να συνυπολογίσουν τα εξής:
Α) Δωρεά χρημάτων
υποχρεωτικά μέσω τραπεζικού συτήματος - Για
την περίπτωση της δωρεάς χρημάτων, τα χρήματα που επιθυμεί να δωρίσει ο δωρητής
στον δωρεοδόχο θα πρέπει να μεταφερθούν διατραπεζικά, δηλαδή είτε
με μεταφορά του χρηματικού ποσού από τον λογαριασμό των γονέων σε εκείνο των
παιδιών είτε μέσω επιταγής. Αν
τα χρήματα που επιθυμεί να δωρίσει ο δωρητής δεν
εμφανίζονταν σε τραπεζικό λογαριασμό ή τα
διατηρούσε ο δωρητής σε τραπεζική θυρίδα, τότε
ισχύει το
καθεστώς προ της 1-10-2021, δηλαδή αυτοτελής φορολόγηση
από το πρώτο ευρώ με συντελεστή
φορολόγησης 10%.
Επιπλέον, το ποσό αυτό που επιθυμεί να δωρίσει ο δωρητής, πρέπει να καλύπτει το
λεγόμενο «πόθεν
έσχες». Συγκεκριμένα,
ο δωρεοδόχος μπορεί
μεν να απαλλάσσεται από τη φορολόγηση σύμφωνα με το ν. 4839/2021, αλλά θα
πρέπει ο δωρητής να αποδείξει στην Εφορία ότι απέκτησε το ποσό που επιθυμεί να
δωρίσει με νόμιμο τρόπο. Ομοίως, ο δωρεοδόχος η αγοραστής κατοικίας θα πρέπει
στο μέλλον να δηλώσει ως εισοδήματά του ποσά τα οποία να καλύπτουν το τεκμήριο
διαβίωσης στην κατοικία αυτή και δεν το υπερβαίνουν.
Β) ΕΝΦΙΑ. Είναι
σημαντικό να αναφερθεί ότι, για να υπάρχει η
μικρότερη δυνατή οικογενειακή φορολόγηση όσον αφορά τον ΕΝΦΙΑ (και ενόσω δεν
καταργείται ο συμπληρωματικός φόρος) και το φόρο εισοδήματος, θα πρέπει
να είναι μοιρασμένη η οικογενειακή περιουσία στα μ,έλη της οικογένειας κατά
ίσες αξίες και κατά ίσα εισοδήματα επειδή οι κλίμακες φορολόγησης αυξάνονται
γεωμετρικά. Δηλαδή,
όταν π.χ. ένας γονέας διατηρεί τρία ακίνητα στο όνομα του τα οποία μισθώνει,
καταβάλλει ΈΝΦΙΑ και φορολογείται με υψηλή κλίμακα φορολόγησης, θα μπορούσε να
μεταβιβάσει ένα μικρό ποσοστό από ορισμένα από αυτά τα ακίνητα στη σύζυγο του ή
στα παιδιά του, είτε λόγου χάρη την ψιλή κυριότητα παρακρατώντας ο ίδιος την
επικαρπία και τις διαχειριστικές εξουσίες του ακινήτου είτε την πλήρη
κυριότητα, ούτως ώστε ο γονεοπάροχος/δωρητής θα πληρώνει μικρότερο ποσό ΕΝΦΙΑ
και να «κατέβει» σε χαμηλότερο κλιμάκιο φορολόγησης
εισοδήματος από μισθώματα.
Γ) Περιουσιακή
ασφάλεια. Βασικό ερώτημα που απασχολεί τους γονείς είναι συνήθως
πως μπορεί να γίνει μεταβίβαση ακινήτων στα παιδιά χωρίς να κινδυνεύουν να
χαθούν τα ακίνητα εξαιτίας της απειρίας των παιδιών να διαχειριστούν τα ακίνητα
λόγω του νεαρού της ηλικίας τους και επειδή δεν έχουν δουλέψει για να τα
αποκτήσουν. Ένα ακίνητο κινδυνεύει να χαθεί είτε λόγω πώλησης του από το παιδί
είτε το πιο σύνηθες να προσημειωθεί για λήψη δανείου ή να υπογράψει το παιδί
εγγυητής σε φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο για λήψη δανείου, το οποίο δεν θα μπορεί
να αποπληρωθεί. Το ακίνητο μπορεί να προστατευθεί από τα πιο πάνω είτε με την μεταβίβαση
ποσοστού της πλήρους κυριότητας μικρότερου του 50% ώστε ο γονέας να έχει την
τακτική δικαχείριση (διοίκηση) του ακινήτου και το δικαίωμα να το εκμισθώνει
χωρίς να χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη του παιδιού ή παρακρατώντας την επικαρπία
εφ όρου ζωής του. Στις περιπτώσεις αυτές επίσης το ακίνητο δεν μπορεί να
προσημειωθεί χωρίς την υπογραφή του γονέα και είναι δύσκολο να βρεθεί αγοραστής
ο οποίος θα αγοράσει ένα ακίνητο χωρίς επικαρπία ή ποσοστό μικρότερο του 50%.
Δ) Μόνιμη
ρύθμιση η αύξηση του αφορολογήτου. Οι
ιδιοκτήτες δεν θα πρέπει να προβούν σε βιαστικές ενέργειες προκειμένου να
προβούν σε γονική παροχή ή δωρεά. Σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας είχε
δημιουργηθεί η εσφαλμένη εντύπωση ότι το μέτρο του αφορολόγητου ορίου έως
800.000 ευρώ ίσχυε μέχρι την 31-12-2021. Το μέτρο αυτό ισχύει κανονικά σήμερα
και η κυβέρνηση δεν φαίνεται ότι επιθυμεί την κατάργηση του λόγω του ότι
αποφέρει έσοδα στο κράτος. Γι’ αυτό καλό θα ήταν οι ιδιοκτήτες, προτού προβούν
σε γονική παροχή ή δωρεά ακινήτου, να συμβουλεύονται τον φοροτεχνικό τους ή τον
λογιστή τους. Τα
μόνα πράγματα που άλλαξαν με το νέο έτος είναι οι
αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες των
ακινήτων και η
υποχρεωτική κατάρτιση "ηλεκτρονικής ταυτότητας" κτιρίου,
για την οποία ως Π.ΟΜ.ΙΔ.Α έχουμε ζητήσει επανειλημμένα την μη εφαρμογή της
υποχρεωτικότητας της, επιτυγχάνοντας διαδοχικές παρατάσεις αναστολής εφαρμογής
του μέτρου αυτού από το 2010 (!) που πρωτονομοθετήθηκε, μέχρι και την
31.1.2022...
Ε) Ανίκητη
η γραφειοκρατία –
Παρόλο που οι φορολογικές δηλώσεις γονικώνπαροχών και
δωρεών γίνονται
πλέον ηλεκτρονικά μέσω
της πλατφόρμας 'My Property',
εντούτοις για κάθε μεταβίβαση
ακινήτου ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να συγκεντρώσει σημαντικό αριθμό
δικαιολογητικών, που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν ακόμη και σε διψήφιο
νούμερο. Βέβαια, είναι αξιοσημείωτο ότι έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα
καταπολέμησης της γραφειοκρατίας καθώς για ορισμένα από τα δικαιολογητικά ο
πολίτης δεν χρειάζεται να μεταβεί σε κάποια υπηρεσία, έχοντας τη δυνατότητα να
εκδώσει δικαιολογητικά από το σπίτι του. Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για
να ολοκληρωθεί ένα συμβόλαιο γονικής παροχής ή δωρεάς ακινήτου, δηλαδή από την
επίσκεψη του ιδιοκτήτη στον συμβολαιογράφο μέχρι και τη μεταγραφή της πράξης,
είναι κατά μέσο όρο περίπου 6-7 μήνες, λόγω της γραφειοκρατίας και της
υποστελέχωσης αρκετών δημόσιων υπηρεσιών που εξαρτώνται από τις μεταβιβάσεις
ακινήτων (φερειπείν Δ.Ο.Υ., οικονομικές υπηρεσίες Δήμων για την έκδοση της
βεβαίωσης περί μη οφειλής Τ.Α.Π, Κτηματολογικά Γραφεία ή Υποθηκοφυλακεία). Σε
περίπτωση εφαρμογής της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου,
το χρονικό διάστημα των 6-7 μηνών είναι αναντίρρητα βέβαιο ότι θα επεκταθεί για
ακόμα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (περίπου 9-10 μήνες) λόγω της πληθώρας
των δικαιολογητικών που απαιτείται να συγκεντρώσει ο ιδιοκτήτης (8-10 επιπλέον
έγγραφα που θα στελεχώνουν την ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου). Η καθυστέρηση
και η γραφειοκρατία, σε περίπτωση εφαρμογής της ηλεκτρονικής ταυτότητας
κτιρίου, θα ισχύσει σε όλες τις μεταβιβάσεις, είτε πρόκειται για για γονική παροχή,
είτε για δωρεά είτε για αγοραπωλησία ακινήτου, είτε για σύσταση οριζόντιας
ιδιοκτησίας ακινήτου.
Πλεονεκτήματα και
θετικά συμπεράσματα του αφορολόγητου ορίου γονικών παροχών και δωρεών
Το θετικό αυτό μέτρο
του αφορολόγητου ορίου γονικών παροχών και δωρεών, όπως ισχύει από 1-10-2021, καταδεικνύει
τα εξής:
1) Η
φορολογική ελάφρυνση της γονικής παροχής αποσκοπεί στο να υπερτερεί συγκριτικά
με τη φορολογική μεταχείριση της κληρονομικής διαδοχής. Διευκρινίζεται ότι, για
τις κληρονομιές
περιουσιακών στοιχείων η κλίμακα που ίσχυε
πριν την 1-10-2021, εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα. Ειδικότερα, εξακολουθεί
να ισχύει αφορολόγητο
όριο 150.000 ευρώ και συντελεστές
φόρου 1%,
όταν η αξία της κληρονομούμενης περιουσίας ανέρχεται από
150.000,01 έως τις 300.000 ευρώ, 5% όταν
η αξία της κληρονομούμενης περιουσίας ανέρχεται από 300.000,01
έως τις 600.000 ευρώ και 10%
όταν η αξία της κληρονομούμενης περιουσίας ανέρχεται πάνω από τις 600.000 ευρώ.
2) Περιουσιακά
στοιχεία που
μεταβιβάζονται και έχουν αξία άνω των 800.000
ευρώ, θα
φορολογούνται με την ανώτατη προβλεπόμενη κλίμακα που
ίσχυε και πριν την 1-10-2021, δηλαδή με την κλίμακα φορολόγησης του
10%.
3) Η
τεράστια κοινωνική αξία του μέτρου αυτού έγκειται στο ότι με το να
καταστεί ευκολότερη η μεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων στη νέα γενιά, οι
νέοι θα αναλάβουν πολύ συντομότερα τις ευθύνες που απορρέουν από τα περιουσιακά
τους στοιχεία και την διαχείριση τους, και θα ενδιαφερθούν για την τύχη των
κτιρίων, αλλά και την επερχόμενη υποχρεωτική ενεργειακή αναβάθμισή τους, για
την οποία η παλαιά γενιά δεν έχει καμιά δυνατίοτητα, αλλά και κανένα
ενδιαφέρον. Επίσης γονείς και παιδιά θα φροντίσουν να μεταβιβαστούν τα
περιουσιακά στοιχεία εν ζωή των γονέων, έτσι ώστε η ρύθμιση
αυτή θα
είναι σε σημαντικό βαθμό η "χαριστική βολή" στο επικίνδυνο φαινόμενο
του «Δεν
Κληρονομώ» που είχε επισημάνει και "βαφτίσει" η ΠΟΜΙΔΑ...